Celem tego artykułu jest porównanie, na pierwszy rzut oka niewiarygodne, postkomunizmu w Polsce i na Martynice gdzie się urodziłem. Chociaż oba kraje są diametralnie różne mają wbrew pozorom wiele cech wspólnych. Główne różnice między Polską i Martyniką dotyczą geografii, polityki i pochodzenia. Pochodzenia, ponieważ pierwsi mieszkańcy Martyniki dzisiaj zaginęli, a ich miejsce zastąpili po trosze Europejczycy, niewolnicy pochodzący z Afryki, Hindusi, Chińczycy, Syryjczycy i Libańczycy.
Geografia, dla nie znających się na geografii, Martynika leży w Archipelagu Antyli, łańcuch dużych i małych wysp idących z południa Florydy na północ Wenezueli. Temperatura roczna wynosi około 26°C.
W końcu różnica polityczna, ponieważ w przeciwieństwie do Polski Martynika nie jest krajem niezależnym, ale departamentem zamorskim należącym od 1946 roku do Francji.
Burzliwa przeszłość
Polska jest bez wątpienia jednym z krajów europejskich, który przeżył wiele najazdów w przeszłości. To samo dotyczy Martyniki, która definitywnie stała się terenem należącym do Francji w 1816 roku albo jak kto woli 314 lat po jej odkryciu przez Kolumba (w 1502 roku).
Historia tej wyspy zwanej też przez jej mieszkańców, Indian Arawaków, Madinina (Wyspa kwiatów lub wyspa kobiet według niektórych tłumaczeń) sięga I wieku. Arawakowie zostali pokonani około 800 roku przez Indian Karaibskich, którzy zostali wymordowani następnie przez Francuzów, Anglików, Portugalczyków i Holendrów.
Tak jak Polska, Martynika i Antyle były ofiarami szaleństwa inwazyjnego wielkich Imperiów XIX wieku z tą różnicą, że Polska widziała jak jej granice są bez przerwy zmieniane w wyniku zwycięstw, porażek bądź przymierzy. Po Drugiej Wojnie Światowej, Polska staje się jednym z państw bloku Wschodniego, a Martynika zmienia status z kolonii na departament francuski. Później, po tym jak Polska zostaje uwolniona z ciężaru żelaznej kurtyny w 1989, mieszkańcy Martyniki otrzymują w 1946 roku te same prawa co mieszkańcy Francji metropolitarnej.
Konsekwencja Postkomunizmu
Kolonizacja Martyniki trwała ponad 500 lat, więcej niż większość procesów kolonizacyjnych w Afryce na przykład. Co więcej, ta kolonizacja była silnie zaznaczona przez okropności niewolnictwa i podziału etnicznego dotyczącego wszystkich ludzkich ras. Polska w okresie Komunizmu i Nazizmu jest również naznaczona okropnościami jak masakra w Katyniu, obozy zagłady zakładane przez Niemców, Powstanie Warszawskie, itd. Pewne jest to, że te dwa okresy, bardzo różne, pozostawiły ślady w formie ale i w treści.
Jeżeli chodzi o religię, Polska i Martynika są w większości krajami katolickimi (dotyczy to ponad 90% ludności). Co interpretuję jako chęć schowania się w wierze aby lepiej zaakceptować swoją sytuację walcząc w tym samym czasie w sposób pokojowy z oprawcą.
Kultywowanie tradycji stanowi również jedną z cech wspólnych charakteryzujących Polskę i Martynikę.
Żadne święto nie jest pominięte, Boże Narodzenie i Wielkanoc są obchodzone. W tamtym okresie kościoły są przepełnione co świadczy o niebywałej pobożności.
Różnica, która dotyczy Martyniki to taka, że wiara Murzyna jest środkiem do utrzymania go w stanie służebności, poniżając go w stosunku do Jezusa Chrystusa, który był biały (jeśli Jezus jest biały , być Murzynem świadczy o grzechu, stąd wyrażenie „czarny jak śmiertelny grzech”).
Oczywiście religia jest dzisiaj środkiem do realizacji celów politycznych.
Jeśli chodzi o nuworyszy i wzmożoną konsumpcję, Polska i Martynika są w tej kwestii podobne. Oto przykładowa metafora na poparcie tej tezy.
Jeśli postawicie ciastko przed grupą głodnych ludzi i zabronicie im je jeść przez 24 godziny, a potem odrzucicie zakaz wszyscy rzucą się na ciastko nie pozostawiając okruszka. To jest dokładnie to, co miało miejsce w Polsce po upadku komunizmu i zniesieniu niewolnictwa na Martynice. Tutaj na Martynice problemem stanowi system kastowy bazujący na kolorze, gdzie osoby mające jaśniejszy odcień skóry są lepiej postrzegani przez społeczeństwo. Zamknięta kasta białych trzyma w ręku 90% bogactw wyspy podczas gdy reprezentuje tylko 1% społeczeństwa.
Weźmy pod uwagę Stany Zjednoczone. W rzeczywistości - ile gatunków muzycznych i ile gwiazd międzynarodowych narodziło się w czasie niewolnictwa i segregacji rasowej? Polska i Martynika nie potwierdzają reguły. W Polsce trzeba naprawdę wyjaśnić, kim są lub byli Anna Jantar, Marek Grechuta, grupy Dżem i Kult oraz Kazik? Na Martynice grupy takie jak Kassav, Kali i Ti Citron pozostawiły ślady w swoich epokach. Inspiracja uciśnionych znalazła odzwierciedlenie w literaturze, kinie, grafice i fotografii.
Polska zapisała się w dziedzictwie Martyniki. Chodzi o Mazurka. Taniec i muzyka, które rozwijały się przez wieki aby stać się Mazurkiem kreolskim.
Od Polski po Martynikę, większość ludzi jest wpisana w swoją tożsamość niezależnie od tradycji. Na Martynice, jest się Kreolem będąc Białym, Czarnym, Metysem, Hindusem lub Azjatą. To samo dotyczy Polaków, którzy pielęgnują wszystko to co związane z ich pochodzeniem czy to żyjąc w Polsce, czy za oceanem. Ostatnią rzeczą łączącą Polskę i Martynikę jest diaspora. Ponad 20% Polaków żyje na emigracji i ponad 2 miliony osób opuściły Martynikę w poszukiwaniu lepszego życia. To daje 1/3 narodu polskiego i 200% ludności Martyniki.
Podsumowując powiedziałbym, że te dwa kraje oddalone od siebie są w gruncie rzeczy podobne do siebie pod względem wyzwań, które stoją przed nimi w przyszłości. Polska powinna zapomnieć o kompleksie niższości w stosunku do wielkich mocarstw europejskich i postawić na dynamiczną gospodarkę i młodzież kreatywną i ambitną aby w końcu urosnąć do rangi wielkiego państwa.
Jeżeli chodzi o Martynikę, to powinna ona wyeliminować system kastowy i przestępczość wśród młodzieży i skoncentrować się na swoim dziedzictwie kulturowym i etnicznym aby w końcu osiągnąć niezależność.
Lude Reno
Tłumaczenie: Anna Kula
