Drodzy Czytelnicy! Tym razem chcę Państwu przedstawić miłośnika polskiej poezji, poetę i publicystę Rafaila Tagizade, który pochodzi z Azerbejdżanu, ale Polskę lubi z całego serca.
Podczas niektórych wieczorów w salonach literackich w Warszawie, spotkałam osoby, które dowiadując się, że jestem z Azerbejdżanu, pytali o pisarza Tagizade. Cieszyłam się, że znają azerbejdżańskiego poetę, o którym usłyszałam  po raz pierwszy, kiedy została wydana książka „Antologia współczesnej poezji polskiej”, przetłumaczona z azerbejdżańskiego języka. W tej publikacji, między innymi, były też tłumaczenia Rafaila.

Pewnego dnia dowiedziałam się, że Rafail chciałby się ze mną zapoznać. Ucieszyłam się, bo właśnie w tym czasie planowałam wyjazd do Baku. Spotkaliśmy się. Atmosfera, w której odbyło się spotkanie, była niesamowita. Myślałam, że wszystko znam o Polsce, lecz – nie. Zrozumiałam, że niekoniecznie jest przebywać w kraju, aby poznać najbardziej delikatne, subtelne, filigranowe cechy kultury narodu, wśród którego jesteś cały czas. Trzeba być „człowiekiem poezji, malarstwa, rzeźbiarstwa”, aby przeniknąć w głąb serca przedstawicieli innego narodu.Rafailowi to świetnie się udaje! Oto wywiad z azerbejdżańskim poetą i publicystą, autorem dzieł sztuki – Rafailem Tagizade.


Hijran: Kiedy pan po raz pierwszy zapoznał się z polską kulturą?

Rafail: Z kulturą Polski zapoznałem się dzięki literaturze Adama Mickiewicza, którą przedstawia laureatka nagrody Nobla Wisława Szymborska oraz wierszom Tadeusza Różewicza. Dużą rolę odegrała też muzyka Chopina. Polskę polubiłem też dzięki filmowi „Znachor”, który oglądałem jeszcze w 80 latach. Spodobał mi się ten film, jego główny bohater Rafał Wilczur pozostawił w mojej pamięci ślad. Polacy na Rafaila mówią Rafał. Może to też odegrało rolę. Mamy takie same imię. Jednak bliżej poznałem Polskę w 2007 r. podczas mojej wizyty w tym kraju. Warszawa wzbudziła we mnie zainteresowanie polskim narodem i jego kulturą. Po poznaniu architektury, zobaczenia pomników oraz poznaniu ludzi, moja miłość do Polski bardziej się zwiększyła.

Polską literaturę poznałem poprzez już zmarłego mojego przyjaciela, wspaniałego azerbejdżańskiego poetę Adyla Mirseida. Zaprezentował mi książkę pod nazwą „Polscy poeci” w języku rosyjskim. W tej książce były zebrane wiersze pięciu polskich poetów: Anny Świrszczyńskiej, Tadeusza Różewicza, Mirona Białoszewskiego, Andrzeja Bursy i Edwarda Stachury. Po przeczytaniu tych wierszy poczułem, że są dla mnie bardzo bliskie. Zacząłem je tłumaczyć na język azerbejdżański. Później przetłumaczyłem Wisławę Szymborską, Czesława Miłosza i innych poetów.

Hijran: W 2010 roku została wydana Antologia współczesnej polskiej poezji pod nazwą “Nagłe spotkanie” w języku azerbejdżańskim. Pan był jednym z tłumaczy wierszy polskich poetów. Proszę opowiedzieć o tej książce. Kto był inicjatorem tego pomysłu?

Rafail: Od 2010 r. przetłumaczyłem wiersze dziesięciu polskich poetów. Chciałem je wydać, jako antologię współczesnej polskiej poezji. A książka miała się nazywać „Poeci mówią w jednym języku”. Inspiracją dla mnie była jedna z myśli mojego ulubionego poety Tadeusza Różewicza: „Poeci rozmawiają wspólnym językiem”. Zwróciłem się do Polskiej Ambasady w Azerbejdżanie. Poradzili mi, aby opublikować antologię, w której skład weszłoby 10 utworów każdego z czterech poetów. W taki sposób wiersze Wisławy Szymborskiej i Tadeusza Różewicza zostały zaprezentowane w moim tłumaczeniu, a wiersze Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta w tłumaczeniu Salima Babullaoglu.

Hijran: Poświęca pan poematy polskim poetom i publikuje je w języku azerbejdżańskim. Proszę opowiedzieć, jak twórczość wiąże Polskę i Azerbejdżan?

Rafail: Tak, napisałem poemat pod nazwą „Dziesięć pieśni ku pamięci Adama Mickiewicza”. Ale przed tym napisałem poemat poświęcony mojemu ulubionemu kompozytorowi, Chopinowi – „Serce Chopina”. To dzieło zostało przetłumaczone na język polski. Niektóre z moich książek znajdują się w Muzeum Literatury w  Warszawie. Za mój wkład w propagowaniu Chopina w Azerbejdżanie, zostałem wyróżniony specjalnym Dyplomem ze strony byłego ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP Bogdana Zdrojewskiego.

Hijran: Wiem, że pan ma w Polsce dużo przyjaciół. Proszę o nich opowiedzieć.

Rafail: W 2011 r. zostałem zaproszony do Polski na obchody 100. Rocznicy urodzin Czesława Miłosza. Podczas tego spotkania zapoznałem się z wieloma ciekawymi ludźmi. Wśród nich: prof. Uniwersytetu Warszawskiego turkolog Danuta Chmielowska, prof. poeta Andrzej Zaniewski, prezes polskiego P.E.N. kluba Adam Pomorski, dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie Jarosław Klejnocki, poeta Adam Zagajewski. Oprócz tego, miałem spotkania w Instytucie badań literackich oraz w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Polski. Z panią Danutą stale kontaktujemy się. Często przyjeżdża do Baku.

Hijran: Podoba się panu Warszawa?

Rafail: Kiedy samolot zbliża się na lotnisko im. Chopina, w zieleni można dostrzec przepiękne miasto – Warszawę, którą lubię z całego serca. Polacy bardzo cenią rodaków, którzy rozsławili Polskę na cały świat. Za to szanuję ten naród. W Warszawie jest wiele miejsc związanych z Chopinem lub z Mickiewiczem. Polacy postawili w centrum Warszawy pomnik Adamowi Mickiewiczowi w bardzo trudnym czasie ich historii. Wszystko to świadczy o szacunku Polaków do swoich bohaterów. Warszawa uwodzi człowieka, pozwala mu marzyć, rozwija wyobraźnię. Odwiedzając Zamek Królewski, patrząc na rezultat jego odnowienia, mimowolnie przypominałem frazę byłego ambasadora USA w Azerbejdżanie, dyplomaty polskiego pochodzenia Matthew Bryzy, który kiedyś powiedział: „Zniszczony, zdewastowany Agdam (miasto Azerbejdżanu, okupowane przez armeńskie siły zbrojne w 1993 r. w wyniku walki o Górski Karabach – Hijran) przypomina mi powojenną Warszawę”.

Hijran: Czego pan życzy wszystkim mieszkańcom Warszawy i Polakom?

Rafail: Narodowi Polskiemu, który zawsze walczył za wolność, i który chętnie wspiera ją na całym świecie, życzę swobody i szczęścia. Chciałbym, aby to światło promieni wolności także rozpromieniło się w innych krajach.

Hijran: Należy dodać, że niedawno została opublikowana kolejna książka Rafaila Tagizade pod tytułem: “Gecə xəyalları”, czyli “Nocne marzenia”. W tej publikacji zamieszczono tłumaczenia na język azerbejdżański 205 wierszy ośmu współczesnych polskich poetów. W skład książki wchodzi też poemat Rafaila pod tytułem “Serce Chopina” oraz wierszy autora o Polsce. Obecnie ta książka tłumaczy się na język polski.

Drogi Czytelniku, dziękuję za uwagę!

Hijran Aliyeva-Sztrauch