Chciałabym opowiedzieć wam o tym gdzie i jak Ukraińcy obchodzą swoje święta w Polsce, a w szczególności w Warszawie. Wiem dobrze, że istnieje wiele organizacji, w których Ukraińcy mogą wspólnie i w rodzinnej atmosferze spędzić święta.
Nie mogłabym nie wspomnieć o Cerkwi Ojców Bazylianów, gdzie w podziemiach klasztoru przy ulicy Miodowej zbierają się razem Ukraińcy, którzy z jakiegoś powodu nie mogą pojechać do domu, albo chcą po prostu spędzić je z zaprzyjaźnioną diasporą ukraińską. Jest to niezwykle ważne, bo właśnie razem innymi Ukraińcami którzy są nam bliscy, mimo że nie są naszymi krewnymi,  można chociaż w małym stopniu poczuć się jak w domu. Ponieważ szczególnie w czasie świąt chcemy być w domu, czyli tam gdzie ktoś na nas czeka, kocha nas i tęskni za nami, cerkiew gromadzi razem bliskich sobie duchem Ukraińców.

Teraz dokładniej opiszę jak obchodzi się święta ukraińskie w Polsce. Na przykład Nowy Rok. „Sylwestrowa Moc Przebojów – Zakochaj się w Warszawie” – pod taką nazwą stolica Polski już po raz piąty obchodzi Nowy Rok. Organizatorami są miasto stołeczne Warszawa i telewizja POLSAT. Jest to jedna z największych dyskotek noworocznych w Polsce, podczas której można usłyszeć światowe przeboje, utwory zarówno współczesne jak i retro. Równo o godzinie 12-tej gościom składa życzenia prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Można bawić się przy muzyce lat 70-tych, 80-tych i 90-tych. Często na tej imprezie występują takie zespoły jak: Zakopower, Kasia Kowalska, Maciej Maleńczuk, De Mono, Kora, Oddział Zamknięty, Afromental, Ewa Farna, Big Cyc, Weekend, Psy i gość specjalny – jak na przykład ukraińska grupa Mirami. Na ogół koncert rozpoczyna się o godzinie 20:00 i trwa prawie 6 godzin. W 2012 roku w tym wydarzeniu brało udział 120 tys. mieszkańców Warszawy i osób przyjezdnych.

Jest to niezwykła dyskoteka pod otwartym niebem. Można posłuchać interpretacji znanych przebojów w wykonaniu polskich gwiazd. Między innymi takie utwory jak: „Daddy Cool , „Boys, boys, boys”,” Billie Jean”, „Macarena” czy nowsze „Gangam Style” albo „Ona tańczy dla mnie”. Te dwie ostatnie kompozycje zdobyły największą oglądalność na portalu YouTube. Noworoczna dyskoteka, która zawsze miała miejsce na Placu Konstytucji, ostatnim razem, czyli w 2013/2014 roku odbyła się na Stadionie Narodowym. Również ja miałam możliwość wzięcia udziału w tym widowisku, które było niezwykle ciekawe i porywające. Po tym wydarzeniu zostały mi same dobre wspomnienia.

Wielkanoc (Pascha, Niedziela Wielkanocna, Zmartwychwstanie Pańskie) to dzień kiedy chrześcijanie obchodzą Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, które miało miejsce trzeciego dnia po jego śmierci. Jest to najważniejsze święto chrześcijańskie, które wyraża radość ze zwycięstwa Bożego Syna nad śmiercią i wiecznym potępieniem. W Zmartwychwstaniu my chrześcijanie odnajdujemy potwierdzenie życia po śmierci  i jest to najważniejszy powód świętowania.

Dużą rolę podczas świąt odgrywa woda święcona, którą na początku święci się pokarmy w kościele, później święci się nią dom, dodaje do jedzenia albo myje się w niej żeby być zdrowym i szczęśliwym. Wosk ze świeczki paschalnej i poświęcony mak uważane są natomiast za cudotwórcze i chroniące przed złymi mocami. Symbolem katolickiej Paschy jest królik albo zając wielkanocny. W niektórych regionach uważa się nawet, że to zając znosi jajka, bo kura nie jest dla tego wystarczająco święta. W dni świąteczne figurkami zajączka zdobi się również domy, wypieka bułeczki i robi czekoladki w jego kształcie. Maluje się go na pocztówkach, które potem w ogromnej ilości sprzedaje się w sklepach. Po rezurekcji katolicy przygotowują rodzinny obiad w trakcie którego obdarowują siebie nawzajem prezentami, składają sobie życzenia, a następnie grają w różne świąteczne zabawy. W katolickich państwach Wielkanoc trwa jeszcze przez następny tydzień, podczas którego dzieci nie chodzą do szkoły, a w kościołach odprawiane są msze. To powoduje, że dla katolików Wielkanoc jest wyłącznie rodzinnym świętem, kiedy można spędzić czas ze swoimi najbliższymi w domu albo za granicą.

My, grekokatolicy świętujemy Wielkanoc trochę w inny sposób. Dla nas najważniejszym symbolem świąt, czyli symbolem Jezusa Chrystusa jest baranek i pisanki. W święconce natomiast  można znaleźć smażone mięso, kiełbasę, rybę, ser, czosnek, piołun, chrzan, sól i wino. Popularny jest również zwyczaj, zgodnie z którym gospodarz zanim sam zjadł poświęcony pokarm, szedł najpierw z nim do zwierząt, ogłaszał że „Jezus Chrystus Zmartwychwstał”, a ktoś z obecnych odpowiadał w imieniu zwierząt „Na Wieki Wieków Zmartwychwstał”. Jest to tradycja obecna jeszcze również na terenie mojej rodzimej Galicji. W niektórych wioskach powiatu buskiego w obwodzie lwowskim zachowała się do tej pory tradycja święcenia paschalnych pokarmów w koszykach zrobionych ze słomy a nie z wikliny. Święta na Ukrainie obchodzi są według kalendarza juliańskiego od 6 stycznia (Wigilia) do 19 stycznia (Chrzest Jezusa).

Początkiem Świąt Bożego Narodzenia jest przyniesienie do domu na Wigilię symbolicznego diducha. Wigilia – to przede wszystkim świąteczna kolacja. Właśnie w ten dzień gospodynie przygotowują 12 dań, z których najważniejsza jest kutia. Zanim zacznie się Wigilia na pokuti stoi już wcześniej wspomniany przeze mnie diduch czyli zgodny z tak zwaną obżynkową tradycją  snop słomy. Diduch stoi w domu jeszcze przez tydzień, a jego obecność przynosi rodzinie dobry nastrój i świątecznego ducha. Wigilię zazwyczaj rozpoczyna się modlitwą i obmyciem twarzy, żeby do świątecznego stołu usiąść „czystym” zarówno duchowo jak i fizycznie.

Boże Narodzenie jest ważnym świętem chrześcijańskim. Narodziny Jezusa Chrystusa, Zbawiciela Świata. Boże Narodzenie to święto rodzinne, przepełnione ciepłem, dobrem i zrozumieniem. W ten dzień do rodziców przyjeżdżają dzieci, wnuki i prawnuki. Co może być lepsze dla duszy niż ciepła domowa atmosfera za  ogromnym rodzinnym stołem, zapach choinki i ciepło kominka? Szkoda, że niestety nie każdy Ukrainiec ma możliwość poczuć tę rodzinną atmosferę,  kiedy z jakiegoś powodu nie może spędzić świąt ze swoimi najbliższymi.

Szczedryj Weczir – to drugie święto cyklu bożonarodzeniowego. Jest to dzień świętej Melanii, nazywany również Malanką. Zgodnie z tradycją, tego dnia trzeba było obejść wszystkie okoliczne domy życząc ludziom szczęścia i bogactwa w Nowym Roku.
Mam nadzieję, że chociaż trochę udało mi się przenieść was w świąteczną atmosferę prawdziwie ukraińskich świąt.


Viktoria Mandzii