Pewna legenda z południa Francji głosi, że w miejscu, gdzie obecnie leży Marsylia, najpierw był teren do gry w pétanque, a dopiero potem powstało miasto. Tak naprawdę, różnego rodzaju gry w kule są tak stare, jak zabawa i rozrywka w ogóle. Swoje własne zasady gry mieli już zarówno Egipcjanie jak i Grecy, zaś Galowie przejęli ten zwyczaj od Rzymian, zapalonych graczy, którzy wprowadzili go na tereny basenu Morza Śródziemnego. Jednak dopiero w 1907 roku w Ciotat, mieście położonym w poblizu Marsylii zinstytucjonalizowano grę w pétanque i ustalono nowoczesne zasady, według których gra się w nią do dziś. Pétanque, czyli prowansalska odmiana gry w kule, jest we Francji sportem niezwykle popularnym. Jeśli brać pod uwagę liczbę licencjonowanych graczy, w 2009 roku plasowała się na dziewiątym miejscu na liście najczęściej uprawianych sportów (362 867 graczy), jednak, oczywiście, licencja nie jest potrzebna, by spróbować zagrać samemu i zaznać radości, jaką daje ta gra. Trudno jest oszacować liczbę amatorsko grających zawodników, jednak pewne jest, że stanowią oni dużą część społeczeństawa francuskiego. Długa tradycja pétanque sprawia, że przeżywa ona zmienne zainteresowanie: raz jest uważana za grę niemodną, by zaraz potem powrócić do łask Francuzów. Od kilku lat znowu cieszy się popularnością wśród młodych mieszkanców dużych miast i wśród części zamieszkującej wybrzeże Ourcq w Paryżu, co w przypadku tej „modnej” młodzieży jest nowością.
To prosta gra. Podstawą jst wytyczony w ziemi okrąg, z którego gracz rzuca na odległość od 6 do10 metrów małą kulką zwaną świnką (po francusku cochonnet). Ważną rzeczą jest tutaj pozycja nóg, które muszą tutaj być złączone i nie mogą oderwać się od ziemi. Ta pozycja nóg jest rzeczą charakterystyczną właśnie dla pétanque i odróżnia ją od wcześniejszych prowansalskich wersji tej gry, w której gracze mogli brać rozpęd. Nazwa pétanque pochodzi zresztą od prowansalskiego słowa pè czyli stopa oraz tanka czyli pal.
W kule gra się drużynowo, możliwe są różne konfiguracje: trzech graczy na trzech, dwóch przeciwko dwóm lub indywidualny pojedynek dwóch graczy. Każdy gracz posiada, w zależności od wersji gry, dwie lub trzy kule. Celem gry jest umieszczenie ich jak najbliżej rzuconej wcześniej świnki. W każdej partii można zdobyć maksymalnie 13 punktów. Swoją popularność pétanque zawdzięcza w dużej mierze temu, że jest to gra niezwykle towarzyska: podczas rozgrywki można swobodnie rozmawiać albo nawet wypić coś wspólnie z graczami z przeciwnej drużyny.
W Warszawie nie istnieje co prawda legenda głosząca, że Wisła powstała na skutek rzutu świnką, ale nawet tutaj można spotkać latem ludzi grających w parku w kule. Podobnie jak w Paryżu, również i tu pétanque jest uważana za modny sport, jednak nie na tyle, by przyciągać tłumy zwolennikow. Ponieważ nie jest to sport zakorzeniony w naszej kulturze, nieco trudniej jest znaleźć kule do gry do własnego użytku, można je dostać jedynie we francuskich sieciówkach ze sprzętem sportowym.
Fakty mówią same za siebie: bar Plac Zabaw na przykład, latem udostępnia swoim klientom kule do gry w pétanque i nierzadko można tam zobaczyć zaciekłe pojedynki. Mimo że styl i zasady gry bywają czasem zmienione, duch i atmosfera gry pozostają te same. Ponadto, grających w pétanque można spotkać również w okolicach Filtrów, w Parku Skaryszewskim czy w Ogrodach Saskich w centrum miasta, a największych pasjonatów skupia jedyny w stolicy oficjalny klub pétanque ULE Boules.
Jedną z zalet gry jest jej uniwersalność: może w nią grać każdy, niezależnie od wieku czy płci, w niemal każdym miejscu. Najlepiej gra się na w miarę płaskim i twardym podłożu. Zwykle kule są zrobione z metalu, pétanque nie wymaga więc specjalnej kondycji ani siły fizycznej.
Od 2002 roku istnieje Polska Federacja Pétanque, która wkrótce będzie świętować swoje dwunaste urodziny. Federacja skupia dwadzieścia cztery kluby, działajace w różnych, zarówno dużych jak i małych miastach Polski: Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, a także w Lesznie, Jedlinie Zdrój czy Liskowie – tamtejszy klub jest aktualnym Mistrzem Polski. W ciągu roku odbywa się wiele konkursów i turniejów pétanque, w których drużyny walczą o mistrzostwo na trzech różnych poziomach. Oprócz tego, w 2009 roku w Nicei (we Francji) miał miejsce pierwszy w Europie Puchar Narodów, który zgromadził 160 graczy z różnych krajów (niestety, nie było wśród nich Polaków) oraz 10 000 widzów.
David Sauvignon
Strona Polskiej Federacji Petanque:
www.petanque.pl
ULE Boules Warszawa:
www.uleboules.pl
Tłumaczyła: Hanna Szczęśniak
