Pierwsza organizacja mniejszości litewskiej w Warszawie była założona przez studentów litewskich pod koniec XIX wieku. Faktem jest, że prezesem tego pierwszego towarzystwa był student Wydziału Medycyny Carskiego Uniwersytetu w Warszawie – Vincas Kudirka, autor tekstu hymnu narodowego Litwy i założyciel pierwszej litewskojęzycznej gazety „Varpas”.
Hymn:
Tautiška Giesme Lietuva, tėvyne mūsų, Tu didvyrių žeme, Iš praeities Tavo sūnūs Te stiprybę semia. Tegul Tavo vaikai eina Vien takais dorybės, Tegul dirba Tavo naudai Ir žmonių gėrybei. Tegul saulė Lietuvos Tamsumus prašalina, Ir šviesa ir tiesa Mūs žingsnius telydi. Tegul meilė Lietuvos Dega mūsų širdyse, Vardan tos Lietuvos Vienybė težydi. | Pieśń narodowa Litwo, ojczyzno nasza, ty jesteś ziemią bohaterów. Z przeszłości twoi synowie niech czerpią siły Niech twoi synowie idą tylko drogami prawości. Niech pracują dla twojego dobra i dla dobra wszystkich ludzi. Niech słońce litewskie rozproszy mroki, a światło i prawda Niech nas wiodą. Niech miłość Litwy płonie w naszych sercach. W imię Litwy niech rośnie jedność. |
Przed Pierwszą Wojną Światową Warszawa była bardzo ważnym miastem dla inteligencji litewskiej, tutaj studiowało, tworzyło i mieszkało wielu wybitnych twórców, m.in. kompozytor i malarz Mikalojus Konstaninas Ćiurlionis. On też prowadził chór litewski w Warszawie. Ponadto poeta Ksaveras Sakalauskas-Vanagelis, kompozytor St. Kezura czy też malarz, grafik, twórca fotomontaży Vytautas Kairiukstis.
W Warszawie przed Pierwszą Wojną Światową był nawet kościół litewski podarowany przez hrabinę Marię Radvilaite (Radziwiłłównę), która wspierała różne działania Litwinów w Warszawie.
Działalność Towarzystwa Litwinów w Warszawie przerwana została po Drugiej Wojnie Światowej, kiedy to rządy bolszewików w pierwszym okresie nie wspierały żadnej działalności mniejszości narodowych. Działalność odżyła dopiero w latach 60-tych, kiedy to repatrianci, zazwyczaj Litwini polskiego pochodzenia i studenci z Suwałk, Puńska zorganizowali się w Towarzystwo Polskich Litwinów. Obecnie to Towarzystwo nazywa się „Lituanika” i jednoczy większość Litwinów mieszkających w Warszawie.
Tekst pochodzi z litewskiej gazetki Kontynent Warszawa, którą w formie elektronicznej można podbrać [ tutaj ]
Litwini mieszkający w Warszawie dość aktywnie uczestniczą w życiu kulturalnym miasta. W 2007 roku była stworzona grupa artystów pochodzenia litewskiego - LDK (Kompania Litewskich Artystów). Od momentu stworzenia grupy po dziś dzień grupa już uczestniczyła w 13 wystawach w Polsce i na Litwie. Pomysłodawcą i organizatorem grupy jest artysta Linas Domarackas. Kompania składa się z młodych artystów narodowości lub pochodzenia litewskiego. W tej chwili w LDK działają cztery osoby:
Alicja Zimnicka - malarstwo, tkanina (Warszawa)
Linas Domarackas - malarstwo, grafika (Warszawa)
Rytis Konstantinavičius - rzeźba, ceramika (Wrocław)
Jonas Zagorskas - malarstwo, videoart (Warszawa)
Gościnnie swoje prace wystawiali Alicja Bogacka i Artur Krechowski.
Litwa, z którą wszyscy artyści Kompanii są związani, jest wielokulturowa i wielojęzykowa, z tej różnorodności bardziej lub mniej czerpią wszyscy artyści Kompanii. Z jednej strony tygiel kulturowy, z drugiej bardzo dyskretna, oszczędna kolorystyka i kompozycja powoduje, że artyści litewscy są rozpoznawalni wśród innych twórców świata.
Uwzględniając fakt, że Litwa zawsze była otwarta dla innych narodowości, artyści związani z Kompanią również starają się kontynuować dobre tradycje i szukają lub proponują współpracę różnym grupom artystycznym, tworzącym współczesne oblicze Europy. Dla grupy jest bardzo ważne, żeby nawiązywać kontakty i współpracę z artystami różnych narodowości.
Myślę, że to jest ciekawa propozycja zwłaszcza dla polskiego widza, który ma okazję poznać tak bliskiego, a jednak tak mało znanego sąsiada. Sąsiada, którego korzenie i pamięć sięgają prapoczątków indoeuropejskiej kultury.
Na rzecz promowania kultury i sztuki i kultury litewskiej aktywnie działa w Warszawie pisarz i poeta Romuald Mieczkowski. W ramach współpracy z Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki zorganizował on wiele wystaw i spotkań literackich. Dla polskich czytelników od 20 lat wydaje kwartalnik „Znad Wilii”, gdzie szerzej pokazuje realia polsko-litewskiej współpracy.
Romuald Mieczkowski nie zawęża swojej działalności tylko na promocji litewskiej kultury na terenie Polski, razem z Wandą Mieczkowską prowadzi w Wilnie Polską Galerie „Znad Wilii”, gdzie organizuje spotkania zarówno z artystami sztuk wizualnych, ale i pisarzami, reżyserami, muzykami polskimi z widzami litewskimi.
Ambasada i Konsulat Litwy w Warszawie w życiu mniejszości litewskiej odgrywają bardzo ważną rolę. Attache Kultury Jurgis Giedrys na co dzień współpracuje i wspiera artystyczne pomysły swoich rodaków. Organizuje spotkania, wystawy, pośredniczy w wymianie artystów obu krajów.
Linas Domarackas
czerwiec 2009, Warszawa
Tekst pochodzi z litewskiej gazetki Kontynent Warszawa, którą w formie elektronicznej można podbrać [ tutaj ]
