Nowruz w tłumaczeniu z języka perskiego oznacza Nowy Dzień. Jest to najważniejsze święto w roku dla wyznawców Zaratusztrianizmu, którzy w tym dniu świętują odrodzenie przyrody i początek wiosny. Nowruz to wywodzące się z tradycji staroirańskiej święto Nowego Roku, które tradycyjnie wypada w dniu równonocy wiosennej. Obchodzi się je nie tylko wśród samych Irańczyków lecz również wśród ludów, które znajdują się bądź znajdowały się pod ich kulturowym wpływem, a zatem Turków Republiki Tureckiej, Kurdów, Azerbejdżańców, Afgańczyków, Albańczyków, Gruzinów, Tadżyków, Turkmenów, Kazachów, Ujgurów, Uzbeków, Kirgizów, Karakałpaków i innych. Istnieje kilka wersji i legend na temat pochodzenia tego święta. Jednakże, bez wątpienia Nowruz wiąże się z procesem oczyszczania.Tradycyjnie przed świętem ludzie sprzątają domy, porządkują garderobę, myją naczynia. Co do zasady, każdy powinien mieć nowe ubrania. Sam człowiek też musi być oczyszczony, nie tylko fizycznie, ale również duchowo. Świętować Nowruz trzeba w dobrym humorze, z pozytywnymi intencjami. Współczucie jest najważniejszym atrybutem Nowruza. Podczas święta, jak zwykle, ludzie przebaczają tym, którzy ich poranili i proszą o przebaczenie tych, których poranili sami. Przyjęto chodzić w gości, odwiedzać groby bliskich. Oczyszczanie poprzedza kiełkowanie „siamiani”, czyli rzeżuchy, którą Polacy sieją podczas Wielkanocy. „Siamiani” – to nie tylko dekoracja stołu, ale także symbol płodności. Jeśli „siamiani” kiełkuje dobrze, to znaczy, że w tym roku będą rekordowe zbiory. Kiełkowanie roślin ma głębsze filozoficzne znaczenie: udział w narodzinach nowego życia, wpływ na powstanie i rozwój tego życia poprzez życzliwość i czułość. Na miesiąc przed Nowruz-bajram każdy kolejny z czterech tygodni – a raczej każda środa – dedykowana jest jednemu z elementów świata: „su czerszenbiasi” (środa wody), „od czerszenbiasi” (środa ognia), „torpag czerszenbiasi” (środa ziemi), „achyr czerszenbiasi” (ostatnia środa). Według legendy, w pierwszą środę odnawiała się woda, w drugą – oczyszczał się ogień, w trzecią – ziemia, a w czwartą środę – wiatr otwierał pąki drzew i wtedy przychodzi wiosna.

W roku 2010, Zgromadzenie Ogólne ONZ uznało, że Nowruz jest zabytkiem kultury, świętem obchodzonym od 3000 lat i wpisało je na listę światowego dzidzictwa ludzkości UNESCO, a dzień 21 marca ogłosiło oficjalnie „Międzynarodowym dniem Nowruz”.

Nowruz jest jednym z najbardziej ulubionych świąt Azerbejdżańców, którzy świętują ten dzień, jako święto państwowe od 1988 r. W zależności od okresu historycznego w Azerbejdżanie panowały: zoroastryzm, buddyzm i chrześcijaństwo. Nowruz odbywał się tutaj na długo przed pojawieniem się islamu. Azerowie zazwyczaj obchodzą kilka ostatnich dni przed Nowruzem, przygotowują się przed wielkimi obchodami końca Starego i początku Nowego Roku.

Ostatni dzień Starego Roku (czyli 20 marca), wśród Azerów jest także uważany za świąteczny dzień o nazwie „przeddzień przed świętem”. W tym roku, zgodnie z decyzją podjętą przez rząd Azerbejdżanu, dni od 20 do 24 marca oficjalnie uznane są, za dni wolne od pracy. Nawiasem mówiąc, nawet od czasów starożytnych Nowruz obchodzono w ciągu sześciu dni, nawet chłopi podczas tego święta nie przeprowadzali żadnych prac. Te wolne dni przeznaczone są tylko na spotkania i zabawy.

We wtorek wieczorem przed ostatnią środą świąt, każda rodzina powinna zapalić świece, uczcić pamięć o zmarłych, w podwórku rozpalić ognisko. Uważa się, że skoki przez ogień oczyszczają człowieka z choroby i negatywnych emocji. Przy tym nie wolno zalewać ogniska wodą. Gdy ogień zgaśnie, dziewczęta i chłopcy zbierają popiół i rozsypują go na skraju wsi lub na drodze. To też symbolizuje oczyszczenie: czyli przeciwności losu wszystkich osób, które przeskoczyły ogień, zostały zniszczone i wyrzucone na zewnątrz domu, ulicy. Swoją zabawę mają też dzieci. Chłopcy i dziewczęta, odwiedzając przyjaciół i krewnych, zostawiają przy dzwiach domu czapki lub torby na świąteczne prezenty.

Według obyczaju, wieczorem przed świętem, ludzie podchodzą do drzwi sąsiadów i „podsłuchują” rozmowy. Uważa się, że w zależności od pierwszych usłyszanych słów trzeba wyciągnąć wnioski o spełnieniu marzeń. Dlatego ludzie w mieszkaniach starają się rozmawiać tylko na przyjemne tematy. Zazwyczaj podczas świąt drzwi zewnętrznych w domach nie zamyka się. To pokazuje, że każda rodzina jest gotowa przyjąć przypadkowych gości.

Członkowie rodziny, gdzie jest chory człowiek, pukają łyżką o pusty półmisek w pobliżu drzwi sąsiadów, którzy słysząc dźwięki muszą złożyć jakieś potrawy, słodocze lub pieniądze. Potrawy podaje się choremu, w przypadku złożenia pieniędzy, trzeba za nie kupić coś do jedzenia i przygotować posiłek dla chorego. Ludzie wierzą, że jedzenie otrzymane w taki sposób powinno przyczynić się do uzdrowienia chorego.

Uważa się, że jeśli Nowruz nie spędzi się w rodzinie, to w ciągu najbliższych siedmiu lat rodzina nie będzie mogła razem świętować tego dnia. Zwykle, na świątecznym stole nie ma napojów alkoholowych. Wśród potraw zazwyczaj znajdują się orzechy, rodzynki, krajowe słodycze: wielowarstwowa „pachlawa”, ciasto orzechowe „szeker-bura”, warstwowa rolka ze słonym nadzieniem „Szor-gogal”. W pierwszy dzień Nowego Roku ludzie wstają rano, kropią się wodą, co jest symbolem czystości i świeżości. Wszyscy nawzajem składają życzenia Szczęśliwego Nowego Roku.

Starożytne wiosenne święto Nowruz jest ogólnonarodowym, niezapomnianym i najpiękniejszym świętem Azerbejdżańców, które nadal różni się od innych świąt swoją mistyką. Mimo tego, że minęło wiele lat, Nowruz zachował w sobie te cechy, które są wartością całego narodu. Wszystkiego najlepszego z okazji Nowruz – Święta Wiosny!

Hijran Aliyeva

Specjalne podziękowania dla Parvin Alizade.

Źródło:
1) http://www.baku.ru/pages/traditions/novruz_ru.php
2 ) http://ilgar-samedov.narod.ru/novruz.html
3) http://domkaukaski.org/index.php?option=com_content&task=view&id=419&Itemid=38
4) http://ru.wikipedia.org/
5) http://pik.tv/ru/news/story/oon-provodit-konkurs-otkritok-na-temu-prazdnika-novruz