'Skąd jesteś? Jak się nazywasz? A ile lat mieszkasz w Polsce?' - te pytania to wręcz święta trójca, której spodziewać się mogą Wietnamczycy nawiązując nowe znajomości w Polsce. Odpowiedź na pierwsze pytanie nie wiąże się z żadnymi trudnościami (znajomy Japończyk z rozbrajającym uśmiechem odpowiada zawsze: 'ze Śródmieścia'), równie oczywiste jest pytanie o nasz pobyt w Polsce. Pewne wątpliwości sieje jednak to nieszczęsne 'Jak się nazywasz?', które dla Polaków banalne, dla Wietnamczyków może stanowić pewne wyzwanie.

Zanim jednak poznamy techniki radzenia sobie ze złożonością azjatyckich godności oraz zupełnie nieprzystosowanym do ich artykułowania aparatem wymowy Polaków, potrzebna będzie nam krótka instrukcja obsługi wietnamskiego imienia i nazwiska.

Gadająca Bystra Chmura
Wietnamczycy, tak jak Chińczycy czy Koreańczycy, przedstawiając się posługują się trójczłonowym tworem, składającym się z nazwiska rodowego, środkowego imienia oraz imienia nadanego.

Nazwisko rodowe
W Wietnamie używa się około stu nazwisk rodowych, w dawnych czasach często przyjmowanych od królewskich dynastii w celu okazania im wierności. Ukształtowały się na bazie nazwisk chińskich, a w skład grupy czternastu najpopularniejszych wchodzą takie nazwiska jak: Nguyễn, Trần, czy Lê. Jeśli pośród Waszych znajomych znajduje się Wietnamczyk, jest ogromne prawdopodobieństwo, że jego nazwisko to właśnie Nguyễn – nosi je około 40% Wietnamczyków!
Nasze nazwiska zawsze podajemy jako pierwsze, gdy przedstawiamy się lub podpisujemy. Dla nazywając się Đàm Vân Anh jako nazwisko podaję pierwszy człon, czyli Đàm - w języku chińskim 'mówić'.

Środkowe imię
Niegdyś środkowe imię wybierano na podstawie płci, gdyż większość wietnamskich imion nadanych może zarówno nosić kobieta, jak i mężczyzna, dlatego był to sposób na zaznaczenie płci. Wietnamkom nadawano środkowe imię Thị, a Wietnamczykom Văn. Dziś rodzice dysponują o wiele szerszą gamą środkowych imion, które mogą stanowić dopełnienie imienia nadanego. Środkowe imię miało również często wskazywać, do którego pokolenia rodziny należy osoba, odróżniać od siebie gałęzie wielkich rodzin lub świadczyć o miejscu w hierarchii rodzinnej (kolejność urodzenia). Moje środkowe imię – Vân – oznacza chmurę.

Nadane imię
Na koniec najciekawszy element – nadane imię, które rodzice wybierają dla swoich dzieci mając nadzieję, że będzie miało wpływ na ich charakter i przyszłe życie. Każde wietnamskie imię ma swoje znaczenie, najczęściej będące cnotą (Trung – wierność, Hùng – odwaga, heroizm, Anh – bystrość, mądrość), kwiatem lub owocem (Hồng – róża, Nho – winogron), czy zjawiskiem przyrody lub porą roku (Tuyết – śnieg, Thu – jesień).
To samo imię często mogą nosić zarówno kobiety jak i mężczyźni. Ze względu na powtarzalność większości nazwisk, imię nadane (przeważnie w towarzystwie imienia środkowego) jest tym, którym najchętniej posługują się Wietnamczycy. Dotyczy to również sytuacji formalnych i sławnych osób, wobec których szacunek okazuje się poprzez użycie zwrotów Pan/Pani łączonych jednak nie z nazwiskiem, ale imieniem adresata. Choć nazwisko wietnamskiego mnicha Thích Trí Quang to Thích, wtedy Wietnamczycy będą zwracać się do niego 'Pan Trí Quang'.

Dla Europejczyków konfundujące jest to, że język wietnamski jest językiem tonowym i pomyłka w jednym tonie może przekształcić jedno imię w zupełnie inne.

Điệp, czyli Ilona
Zarówno młodzi jak i starsi Wietnamczycy mieszkający w Polsce decydują się na wybór polskiego odpowiednika swojego prawdziwego imienia. W oczywisty sposób upraszcza to komunikację. Nie zawsze jest też przyjemnie słyszeć jak kaleczą twoje imię, co więksi śmiałkowie starający się je wypowiedzieć, zwłaszcza, jeśli nieświadomie wymówią inne wietnamskie słowo, niekoniecznie tak ładne. Nie są odosobnione przypadki, gdy imię, którym przyjdzie się posługiwać przez lata młodemu Wietnamczykowi nada mu od niechcenia przedszkolanka, sąsiad, czy koledzy. Dla Polaków wystarczy, gdy polskie i wietnamskie imiona zaczynają się tą samą literą. W ten sposób Duc wedle uznania może być Dawidem lub Danielem, Minh - Marianem czy Mirosławem. Rzadziej polskie odpowiedniki wietnamskich imion mają zupełnie inne brzmienie. Jeśli kryje się za tym historia z sentymentem - imię nadawane jest po kimś, kto pojawił się w życiu danego Wietnamczyka i pozostawił ciepłe wspomnienia.
Na polski odpowiednik decydujemy się też, aby wyróżnić się spośród znajomych Wietnamczyków noszących to samo imię.

Tak jak i młodzi Polacy, Wietnamczycy często dopiero dorastając zaczynają interesować się znaczeniem i pochodzeniem swojego imienia. Pogodzili się z tym, że ich polscy znajomi nie będą zwracać się do nich prawdziwym imieniem, a często nie będą nawet pamiętać jak ono brzmi. Zaledwie kilka osób, które miałam okazję o to zapytać, używa wyłącznie swojego wietnamskiego imienia. Są to przeważnie osoby, które mają już za sobą okres adaptacji szkolnej, gdzie tak ważna jest akceptacja przez rówieśników i łatwe nawiązywanie kontaktów. Z czasem poznają znaczenie swoich imion i starają się przekonać znajomych, by zwracali się do nich właśnie w języku wietnamskim. Niegdyś kłopotliwe w szkole imię staje się wtedy intrygującym i egzotycznym elementem naszej osoby.

Đàm Vân Anh
grudzień 2009