Ekspozycja zaprezentuje karykatury towarzyszące antysemickim artykułom. Stanowiły one jedną z metod stymulacji niechęci wobec Żydów, wpływając na nastroje i poglądy na tzw. „kwestię żydowską”. Na wystawie 'Obcy i niemili. Antysemickie rysunki z prasy polskiej 1919–1939' zaprezentowanych zostanie ponad 300 prac publikowanych w prasie polskiej w latach 1919–1939. Karykatury – towarzyszące antysemickim artykułom – stanowiły istotny czynnik kształtowania wizerunku Żyda, a tym samym wpływały na nastroje i poglądy na „kwestię żydowską”. Wystawie towarzyszyć będzie pokaz filmu o mowie nienawiści, w którym głos zabiorą m.in. prof. Jerzy Bralczyk, prof. Michał Głowiński, prof. Irena Kamińska-Szmaj, Piotr Forecki i Bożena Keff. Organizatorem wystawy jest Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie.
 
Karykatury antysemickie zaskakują różnorodnością, jednak mają wspólny mianownik: wszystkie podżegają do nienawiści. W prosty i zrozumiały dla widza sposób ukazują one Żyda jako intruza i wroga. Podkreśla się w nich m.in. stereotypowe żydowskie cechy rasowe, fizyczne i mentalne.
 
– Wizerunek Żyda, który wyłania się w rysunkach z prasy polskiej 1919–1939 jest przerażający i nie mieści się w ludzkim wyobrażeniu – mówi Teresa Śmiechowska, kierownik Działu Sztuki Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie.
 
– Obraz Żyda zaprezentowany w ilustracjach prasowych jawi się jako kreatura odpychająca swą fizycznością i mentalnością, tak inna, obca i przerażająca, jak może być tylko demon, monstrum lub budzące abominację zwierzę. W prezentowanych rysunkach Żyd został odczłowieczony, zdepersonalizowany, sprowadzony do anonimowego, typowego przedstawiciela „rasy żydowskiej” – mówi Dariusz Konstantynow, kurator wystawy.
 
Znani i anonimowi autorzy
 
Zaprezentowane na wystawie prace były publikowane w okresie międzywojennym na łamach m.in.: „Kuriera Poznańskiego”, „Dziennika Bydgoskiego”, „ABC-Nowin Codziennych”, „Wieczoru Warszawskiego”, „Podbipięty”, „Prosto z mostu”, „Szczutka”, „Szopki”, „Muchy”, „Żółtej Muchy”, „Szarży”, „Pokrzyw”, „Szabes-Kuriera”. Autorzy rysunków – to zarówno znani artyści profesjonalni (m.in. Jerzy Zaruba, Kamil Mackiewicz, Włodzimierz Bartoszewicz, Włodzimierz Łukasik, Jerzy Srokowski, Kazimierz Grus i Maja Berezowska), jak i anonimowi, ukryci pod monogramami i pseudonimami.



Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie
ul. Tłomackie 3/5