Troje Cyganów, a raczej – jak od jakiegoś czasu wolą się nazywać – Romów. Romów – bo choć w powszechnym odczuciu Cygan to człowiek wolny, radosny, roztańczony, rozśpiewany, włóczęga bez granic, szalony kochanek i romantyczny buntownik, to jednak Cygan to także złodziej, brudas, leń, oszust, ktoś o marnym wykształceniu. A Rom – to w języku romani (cygańskim) – człowiek, mężczyzna, ktoś szlachetny, mądry i kulturalny, ktoś znający zasady jakimi należy się w życiu kierować. Wolimy być tak nazywani, ale przecież nie uda się wyprzeć swojej cygańskości, tego stygmatu, który innym – nazywanym gadziami – wydaje się czymś piętnującym na całe pokolenia. A co dla Cyganów stanowi istotę bycia prawdziwym człowiekiem – Romem właśnie.

Troje Romów, prezentuje swoją twórczość. Wszyscy są z grupy osiadłych Cyganów nazywanych Karpackimi Cyganami/Romami, a przez wędrownych Romów – dokładniej – byłych wędrownych Romów – nazywanych Bergitka Roma (Górscy Cyganie) i traktowanych z dużym dystansem. To jednak w tej właśnie grupie/szczepie najwięcej dziś ludzi wykształconych. Ich rodzice swoje romskie pochodzenie niejednokrotnie odczuwali jako brzemię, jako niesprawiedliwość losu. Oni zaś z pochodzenia rodziców, a przecież i swego, uczynili źródło inspiracji, strumień siły twórczej. Różnią się wiekiem i miejscem zamieszkania.
Gosia mieszka w cygańskiej osadzie pod Tatrami, gdzie żyje pamięć jej dziadka, Baro Janka, pierwszego Cygana, który dał wykształcenie wszystkim swoim dzieciom, sam wychowany w biedzie i bez szkół.
Krzyś dorastał w mieście, z którego Tatry jeszcze dobrze widać, a jego rodzina, to już miastowi Romowie.
Najstarsza z nich Bogusia – to mieszkanka Krakowa, skąd do Tatr dalej znacznie, ale bliżej do wielkiego świata. I świat ten stanął dla niej otworem. Dziś uczy się tańców od andaluzyjskich Cyganów, a wracając do Krakowa przekazuje przyjaciołom zdobyta tam wiedzę. A całą trójkę łączy pasja odkrywania w sobie wrażliwości na piękno, które przekazują bliskim, ukazując przy tym rąbka swej romskiej – cygańskiej duszy.

Wystawie towarzyszy pokaz prac fotograficznych pod hasłem 'Romski Pstryk'.
Projekt fotograficzny 'Romski Pstryk' został zrealizowany w 2007 roku w ramach II edycji Programu dla Tolerancji 'To, co wspólne / to, co różne' Fundacji im. S. Batorego. Jest on autorskim projektem Marty Kotlarskiej i Małgorzaty Mirgi –Tas.
W ramach projektu na osiedlu romskim w Szaflarach zorganizowane zostały kilkudniowe zajęcia dodatkowe dla dzieci romskich w wieku od 3 do 17 lat, podczas których dzieci skonstruowały 20 aparatów otworkowych (tzw. camera obscura). Za ich pomocą, pod okiem profesjonalnego fotografa Marty Kotlarskiej z 'Akademii Pstryk' oraz rzeźbiarki i malarki romskiego pochodzenia, związanej z Romskim Stowarzyszeniem Oświatowym 'Harangos', absolwentki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych Małgorzaty Mirgi- Tas, wykonały zdjęcia - ilustracje do baśni cygańskich Jana Mirgi 'Skąd się wzięli Romowie?' i 'Kamień mądrości'. Projekt 'Romski Pstryk' zaowocował cyklem, finansowanych poza grantem fundacji Batorego, wystaw i akcji ulicznych, mających na celu zwrócenie uwagi na brak komunikacji między społecznością polską i romską, oraz problem alienacji tej ostatniej.
Projekt ma dać młodym Romom szansę podniesienia poczucia własnej wartości oraz stanowić dla nich alternatywę na konstruktywne spędzenie czasu pozaszkolnego. Jest on zgodny z misją Akademii Pstryk i RSO 'Harangos', których esencją są projekty edukacyjne, zajęcia warsztatowe i profilaktyczne skierowane do dzieci i młodzieży ze środowisk zagrożonych.

Bajki 'Romane Paramisa' Jana Mirgi
Romskie Stowarzyszenie Oświatowe 'Harangos' dzięki dotacji MSWiA w ramach realizacji Programu na rzecz społeczności romskiej, wydało książki z baśniami romskimi Jana Mirgi, z tymi czarodziejskimi otworkowymi zdjęciami.
Celem projektu było pokazanie tych prac szerszej publiczności, dotarcie do każdej szkoły gdzie uczą się dzieci romskie i nierobskie. Poznanie tych bajek i pokazanie ich w ciekawy, atrakcyjny sposób to następny krok ku edukacji kulturalnej. To dla Romów i Polaków szansa na wzajemne odkrywanie siebie. Pokazanie, że dzieci romskie potrafią stworzyć coś nietypowego i artystyczno-edukacyjnego. Wydanie tej ksiązki to szansa na łamanie barier, stereotypów, nietolerancji a także stworzenie możliwości poznania języka romskiego. Jest to szczególnie ważne dla ludzi interesujących się mniejszościami etnicznymi (studenci, etnografowie, nauczyciele, stowarzyszenia i inne organizacje). Wypromowanie współczesnej romskiej kultury, sztuki i twórczości wśród Polaków i Romów.


Wernisaż wystawy: 17 stycznia, godz. 18:00.
Wystawa będzie czynna do 2 lutego 2011 r.


Państwowe Muzeum Etnograficzne
ul. Kredytowa 1
00-056 Warszawa

Kontakt:
tel.: (22) 827 76 41-46
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

www.ethnomuseum.pl