Już niebawem w Teatrze Polskim będzie miało miejsce niezwykłe wydarzenie: młodzi aktorzy Wilamowic wystawią spektakl w języku, którego używa się w ich miejscowości – wymysiöeryś. „Óf jer wełt” – „Na tamtym świecie” to napisany w 1921 roku poemat Wilamowianina, Floriana Biesika, który wcześniej dosłużył się wysokiej rangi jako urzędnik kolejowy w Trieście, największym porcie Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Właśnie przebywając w tym mieście, otwartym na wpływ kultury włoskiej, a jednocześnie tęskniąc do rodzinnych stron, znalazł inspirację dla swego utworu. Była nią „Boska komedia” Dantego. Biesik zaludnił niebo, czyściec i piekło ówczesnymi mieszkańcami Wilamowic. Sztuka przygotowana przez Wilamowian ukazuje epizody z życia autora oraz zabiera widza w podróż w zaświaty.


Język wilamowski funkcjonował od XIII wieku, ale po II wojnie światowej jego używanie zostało zakazane – przez co prawie zaniknął. W ostatnich latach jednak mieszkańcy Wilamowic powracają do swojego języka dzięki zaangażowaniu młodych ludzi, działaniom Stowarzyszenia „Wilamowanie” oraz wsparciu ze strony projektów i programów akademickich. Patronat nad nauczaniem i rewitalizacją języka sprawuje Wydział „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Działalność teatralna Wilamowian wpisuje się w założenia idei rewitalizacji języków – służy dążeniu do ocalenia języka przodków i przywrócenia mu prestiżu przez propagowanie jego wartości jako dziedzictwa kulturowego.

Wcześniej Wilamowianie zrealizowali dwa inne projekty teatralne: „Der Kliny Fjyśt” („Mały książę”) oraz „Hobbit. Hejn ȧn cyryk” („Hobbit. Tam i z powrotem”), który również był wystawiony w Teatrze Polskim w ramach obchodów Dnia Języka Ojczystego.
Spektakl jest także częścią warsztatów organizowanych na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego w ramach projektu „Humanistyka Zaangażowana w Europie: budowanie potencjału dla partycypacyjnych badań dziedzictwa językowo-kulturowego”.

Wilamowice (pod Bielskiem-Białą) zostały założone przez kolonistów z zachodu Europy. To jedyne miasteczko w Polsce, które posiada swój własny język – wilamowski (wymysiöeryś). Strukturalnie przypomina on m.in. luksemburski, jidysz i jedną z dawnych odmian niemieckiego, posiada przy tym liczne domieszki języków słowiańskich, stanowiące znak kilkusetletnich kontaktów sąsiedzkich. Dziś jest on pierwszym językiem dla niespełna 30 osób (z 3 tys. mieszkańców), ok. 60 potrafi się nim posługiwać, a 400 jeszcze go rozumie. Został wpisany przez UNESCO na listę zagrożonych języków, jako krytycznie zagrożony wymarciem.
Sprawdź, jak byś się nazywał po wilamowsku: http://dajnoma.wilamowice.pl/

Czas trwania: 40 min
Bilety: 8.24zł (normalny)

Teatr Polski
ul. Karasia 2

www.teatr-polski.art.pl



***
O projekcie
„Humanistyka Zaangażowana w Europie: budowanie potencjału dla partycypacyjnych badań dziedzictwa językowo-kulturowego” (Engaged Humanities) to projekt realizowany w ramach programu Twinning Horyzontu 2020. Biorą w nim udział naukowcy z trzech ośrodków akademickich (UW, Uniwersytetu w Lejdzie i School of Oriental and African Studies w Londynie) oraz przedstawiciele mniejszości etnicznych, użytkownicy języków regionalnych, lokalnych i mniejszościowych. Jednym z celów projektu jest wsparcie rewitalizacji języka wilamowskiego. Przez trzy lata (2016–2018) badacze i aktywiści będą wymieniać doświadczenia i budować strategie skutecznej rewitalizacji ginących języków. W 2016 roku odbyły się trzy warsztaty poświęcone różnym aspektom rewitalizacji językowej,
szkoła letnia w Londynie oraz szkoła terenowa w Wilamowicach. Na rok 2017 zaplanowane są kolejne warsztaty, szkoły w Lejdzie i Meksyku oraz europejski tydzień różnorodności językowej i kulturowej, który odbędzie się w listopadzie w Warszawie. Więcej informacji na stronie: www.engagedhumanities.al.uw.edu.pl.
This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No. 692199.