-

Books
Autor: G.Franco
Legenda głosi, że pierwsza dynastia królewska – Hong Bang pochodziła od mitycznego chińskiego cesarza Than Nong. Władca miał dwóch synów: De Nghi i Loc Tuc. Drugi dostał po śmierci ojca ziemię na południe od rzeki Jangcy. W 2879 roku p.n.e. Loc Thuc przyjął imię Kinh Duon Vuong i był władcą królestwa Xich Quy. Od tego momentu zaczyna się historia Wietnamu, która ma ponad 4000 lat. Pierwszym królem z dynastii Hungów był Hong Bal – wnuk Kinh Duon Vuong. Władał on pierwszym wietnamskim państwem – Van Lang. Dynastia Hung panowała do 258 roku p.n.e. Władca królestwa Tay Au – Thuc Phan – podbił ziemię Van Lang tworząc Au Lac. W 221 roku p.n.e. pierwszy cesarz Chin, Quinshi Huang, zajął część Wietnamu, a przez następne tysiąc lat Au Lac była pod okupacją chińską. W ciągu tych lat było wiele prób postań przeciwko okupantowi i do dziś została pamięć o kilku z nich - między innymi o zrywie sióstr Tung w 40 roku n.e. Siostry pochodziły z wietnamskiej arystokracji, a jedna z nich – Trung Trac – chciała się zemścić na Chińczykach za to, że dokonali egzekucji na jej mężu. W ciągu roku wyzwoliły one terytorium Gia Chi, a Trung Trac ogłosiła się królem. Cieszyła się władzą przez zaledwie rok, bo w 42 roku armia chińska pokonała wojska wietnamskie. Siostry Trung popełniły samobójstwo topiąc się w rzece Hat. W 542 roku wybuchło kolejne powstanie antychińskie. Na jego czele stanął urzędnik cesarski Ly Bi. Dwa lata później ogłosił się cesarzem Van Xuan. Jego dynastia przetrwała do 602 roku, kiedy to Chiny po raz kolejny podbiły Wietnam.

W 907 roku Państwo Środka ogarnęła wojna domowa. Wietnamczycy wykorzystali tę okazję i zdołali pokonać armię Hanów oraz odzyskali niepodległość. Miało to miejsce w 938 roku. Sześć lat później doszło do walki o tron między dwunastoma władcami. W 968 roku Dinh Bo Linh ogłosił się cesarzem Dai Co Vie. Założył dynastię Dinh, a po jego śmierci w cesarstwie znów zaczęły się wojny o tron. Nowym cesarzem został dowódca Le Hoan, który przyjął imię Le Dai Hanh. Był też pierwszym władcą dynastii Ly. W 1226 roku Cesarzowa Wietnamu Ly Chieu Hong została żoną Tran Canha – została jednak zmuszona do ślubu i oddania tronu. W ten sposób zakończyły się rządy dynastii Ly, a zaczęło panowanie dynastii Tran. W drugiej połowie XIII wieku Wietnam stał się celem ekspansji Mongołów, którzy byli zagrożeniem również dla Chin czy Europy. W 1406 roku, po kolejnej inwazji armii chińskiej, Au Lac stał się prowincją Giao Chi. Wietnamczycy buntowali się przeciwko okupantowi. W 1424 roku Le Loi – arystokrata z Than Ha – skorzystał z zamieszania po śmierci chińskiego cesarza Yongle i przystąpił do ofensywy. W ciągu trzech lat rozbił armię wroga. W 1428 roku Le Loi ogłosił się cesarzem, przyjmując imię Le Thai To, zaś jego dynastia panowała do XVIII wieku.

W 1788 roku tron objęła dynastia Nguyen. Wietnam został podzielony pomiędzy trzech braci. W 1802 roku Nguyen Anh koronował się w Hue jako cesarz Wietnamu, Gia Long, oraz zmienił nazwę kraju z Dai Viet na Nam Viet. Nie spodobało się to cesarzowi Chin, Jia Qing. Jako kompromis wybrano nazwę Viet Nam, która funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Nguyenowie panowali w Wietnamie do 1755 roku. Siedemnaście lat później zmarł władca, a na tronie zasiadł Minh Mang. Wprowadził model władzy oparty na konfucjanizmie. Nie tolerował buddystów, taoistów ani katolików – ze względu na to, że religie te nie uznawały boskości cesarza. Chrześcijanie byli wyjątkowo brutalnie prześladowani w tym okresie, chociaż to dzięki pomysłom biskupa Ardana dynastia Nguyen doszła do władzy. Francja nie mogła reagować obojętnie na los swoich rodaków. Od 1811 do 1859 roku trwały przygotowania Francuzów do pomocy prześladowanym, a następnie skolonizowania Wietnamu. Sajgon został podbity przez admirała Charmera w 1859 r. Trzy lata później cesarz Tu Duc uległ inwazji Francuzów oddając Sajgon i trzy prowincje na rzecz Francji oraz wprowadził prawa dla wolności wyznania, a także udostępnił trzy porty dla europejskiego handlu. Kolonie powiększyły się tez o Laos i Kambodżę. W 1878 r. wprowadzono protektorat, a gubernatorzy wprowadzili nowy podział administracyjny. Kraj podzielono na trzy części: Tonkin, Anman i Konchinchin. Unia Indochińska powstała w 1887 roku. Jej kres to lata 40. XX wieku.

W 1940 roku Japończycy podbili Wietnam. Okupacja trwała pięć lat, a w 1945 roku Japończycy wycofali się powodu przegranej wojny. Sytuacja polityczna w Indochinach była wówczas niezbyt klarowna. Część mieszkańców chciała powrotu protektoratu, zaś inni – utworzenia państwa na wzór chiński. Mało kto chciał wprowadzenia komunizmu. Ho Chi Minh, współtwórca Viet Minh, był liderem wietnamskich komunistów. Postanowił walczyć o niepodległość ojczyzny. Szukał pomocy w Chinach i Związku Radzieckim, a nawet u Amerykanów. Żadne z tych mocarstw nie wsparło idei przywódcy. Trwały rozmowy pokojowe między Francuzami a Wietnamczykami, ale nie przyniosły żadnych skutków. W 1946 roku koloniści zaatakowali port Hai Fong, zginęło wówczas około 20 tys. ludzi. Rok później Stany Zjednoczone zaczęły wspierać finansowo armię francuską, czego powodem był strach przed inwazją komunizmu na tereny Indochin, a następnie resztę świata. Trwała I Wojna Indochińska, a jej kulminacją była bitwa pod Dien Bien Phu. Walki trwały od 15 marca 1954 do 7 maja 1954 roku.
Viet Minh wygrała bitwę z kilku powodów: przede wszystkim istotną rolę odegrała przewaga liczebna żołnierzy, a także geografia doliny Dien Bien Phu, gdzie odbywały się walki – dolina była korzystna do przeprowadzania ataków znienacka, bo pokrywała ją gęsta dżungla. Po przegranej wojnie Francuzi wycofali się z Wietnamu, a tym samym skończyła się epoka kolonialna. W tym samym roku podczas Konferencji Genewskiej ogłoszono podział Wietnamu wzdłuż 17 równoleżnika na dwie części: północną i południową. Powstały też niepodległe państwa – Laos i Kambodża, które należały do Unii Indochińskiej.

II Wojna Indochińska zaczęła się w 1957 roku i trwała 18 lat. Do 1964 roku miała charakter walk wewnętrznych między komunistycznym Wietnamem Północnym a prozachodnim Wietnamem Południowym. Szala zwycięstwa była po stronie Viet Minh. Widząc to Stany Zjednoczone postanowiły wesprzeć Wietnam Południowy pod względem militarnym. W tym samym roku zaczęła się operacja Rolling Thunder, której celem było zbombardowanie głównych dróg, mostów, linii kolejowych na terenie Wietnamu Północnego. Odbywały się naloty dywanowe z użyciem napalmu, defolianty oraz czynnika pomarańczowego – w celu spalenia lasów, gdzie ukrywali się żołnierze Viet Congu (tak Amerykanie nazywali Viet Minh). 3 stycznia 1968 roku miała miejsce ofensywa Tet. Komuniści zaatakowali Sajgon i Hue. Co prawda ponieśli porażkę militarną, ale odnieśli sukces propagandowy. Amerykanie stracili zaufanie do swoich przywódców – wojna trwała od 4 lat, tysiące żołnierzy poległo, a o końcu walk nie można było mówić. Świat był przerażony masakrą w My Lai na południu Wietnamu: po tym jak odstrzelono amerykański oddział, żołnierze postanowili szukać żołnierzy Viet Congu wśród mieszkańców wioski My Lai. Zabito kilkaset osób, głównie kobiet i dzieci. Wojna wietnamsko-amerykańska skończyła się 30 kwietnia 1975 roku zdobyciem Sajgonu przez Viet Cong.

Lecz nie był to koniec wojen na terenie Wietnamu. W 1979 r. Wietnamczycy obalili rządy Czerwonych Khmerów. W tym samym roku rozpoczęła się III Wojna Indochińska. Był to konflikt między Wietnamem a Chinami. Trwał krótko, a walki odbywały się na terenach pogranicznych. Do dziś nierozstrzygnięty został wynik wojny.

W latach 80. XX wieku w Wietnamie panowała ogromna bieda. Miliony ludzi postanowiło wyemigrować. Zmiany zaszły dopiero w 1986 roku, kiedy to wprowadzono reformę gospodarczą Doi Moi (nowe życie). Dzisiaj natomiast Wietnam jest jednym z najprężniej rozwijających się krajów na Półwyspie Indochińskim.


Tekst: TQA


Zgłoś aktualizację tego artykułu - zaloguj się
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.