5 listopada w Muzeum POLIN ruszą dwudniowe warsztaty dla bibliotekarzy poświęcone zagadnieniom związanym z różnorodnością kulturową w bibliotekach. „Wielokulturowość na różne sposoby puka do drzwi bibliotek w całej Polsce. Warto (…) świadomie odpowiadać na potrzeby coraz bardziej zróżnicowanych odbiorców i odbiorczyń. Biblioteka może być miejscem wspierającym dialog międzykulturowy”* – czytamy na stronie wydarzenia. W październiku 2009 roku na 35. sesji w Paryżu, Konferencja Generalna UNESCO przyjęła manifest UNESCO/IFLA o bibliotece wielokulturowej. Różnorodność kulturowa jest w nim interpretowana jako „współistnienie i oddziaływanie na siebie różnych kultur”**, stanowiące wspólne dziedzictwo ludzkości. Już w 2006 roku IFLA (Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich) zwróciła uwagę na fakt, iż poprzez działania edukacyjne i informacyjne biblioteki w lokalnych wspólnotach wspierają misję promowania różnorodności kulturowej.
W krajach charakteryzujących się dużą liczbą migrantów, biblioteki starają się odpowiedzieć na nowe potrzeby i tworzyć ofertę wielojęzyczną, skierowaną do przedstawicieli mniejszości. Za przykład może posłużyć norweska Biblioteka Wielojęzyczna, założona na początku lat 70., gdy w kraju odnotowano pierwszy wzrost liczby migrantów zarobkowych. Obecnie Biblioteka Wielojęzyczna działa jako „centrum wypożyczeń międzybibliotecznych” – jej zbiory są dostępne za pośrednictwem lokalnych bibliotek publicznych na terenie całej Norwegii. Wybór i gromadzenie pozycji odbywa się z udziałem przedstawicieli mniejszości językowych. Prócz tworzenia wielojęzycznych zbiorów, Biblioteka Wielokulturowa angażuje się w tworzenie i udostępnianie kursów językowych.
Autorki poradnika Wielokulturowa biblioteka***, który powstał w ramach projektu „Biblioteka miejscem spotkań wielu kultur” zaznaczają, że norweski model można próbować przenieść na grunt polski, choćby poprzez zatrudnianie osób z konkretnych grup kulturowych w charakterze pracowników. Jakie są jednak zadania biblioteki wielokulturowej czy wielojęzycznej? Przede wszystkim wykorzystanie potencjału biblioteki jako miejsca spotkań, przestrzeni do dialogu. Biblioteka powinna służyć wszystkim w duchu poszanowania wyznawanych wartości i tożsamości. Odwołując się do poradnika, „fundamentem wielokulturowego myślenia i działania” powinna być „zasada 4W”: podkreślanie obecności danej grupy mniejszościowej (widoczność), uwzględnienie jej potrzeb (włączanie), szacunek wobec odmienności i partnerskie traktowanie (współpraca) prowadzące tym samym do wyrównywanie szans (wzmacnianie). W Warszawie te idee wdraża Biblioteka Publiczna im. Jana Rumla, której sieć mieści się w dzielnicy Praga-Południe. W jej ramach działa Wypożyczalnia Obcojęzyczna mieszcząca się przy ul. ul. Meissnera 5****.
Manifest podkreśla fakt iż działania lokalnych bibliotek w rzeczywistości mają wymiar globalny. Ważne jest wspieranie ich działalności przez państwa, a także ich wzajemna współpraca dla wypracowania wspólnej strategii „dialogu międzykulturowego i aktywnego obywatelstwa”.
- Wielokulturowa biblioteka: https://www.polin.pl/pl/aktualnosci/2020/08/27/wielokulturowa-biblioteka
** Manifest można przeczytać na stronie IFLA: https://www.ifla.org/files/assets/library-services-to-multicultural-populations/publications/multicultural_library_manifesto-pl.pdf
*** Poradnik można pobrać na stronie: http://www.biblioteki.org/poradniki/wielokulturowa_biblioteka.html
**** Więcej o działaniach na rzecz dialogu międzykulturowego są dostępne na stronie: http://www.bppragapd.pl/biblioteka-wielokulturowa-2.
Korzystałam z tekstu: M. Branka, D. Cieślikowska, L. Rogowska Wielokulturowa biblioteka, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, Warszawa 2014 oraz Manifestu UNESCO/IFLA o bibliotece międzykulturowej.